 | Maria Ludwika Kalergis-Muchanow z domu von Nesselrode |
| Data i miejsce urodzenia | 7 sierpnia 1822 roku Warszawa |
| Data i miejsce śmierci | 22 maja 1874 roku Warszawa |
| Rodzice | Fryderyk (1786-1868) Tekla z Górskich (1793-1851) |
| Mąż | Jan Kalergis (1814-1863) Sergiusz Muchanow (1833-1897) |
| Dzieci | Maria (1840-1877) |
Maria Kalergis z domu Nesselrode, pianistka i mecenaska sztuki, uczennica Chopina i niespełniona miłość Cypriana Norwida. Jej rodzice, generał Fryderyk hr. Nesselrode, Niemiec w służbie rosyjskiej, i Polka Tekla Górska, rozstali się krótko po jej narodzinach. Dziewczynka wychowywała się w Petersburgu w domu swego stryja, kanclerza Karola Nesselrode. W wieku 16 lat wydano ją za greckiego milionera, Jana Kalergis, który był od niej kilkanaście lat starszy, a także niższy o głowę. Para doczekała się córki, Marii, 16 stycznia 1840 roku, jednak szybko na jaw wyszły różnice charakterów obojga małżonków. Chorobliwa zazdrość Kalergisa doprowadziła ostatecznie do separacji między nim a Marią, lecz nie do formalnego rozwodu. Wkrótce Grek wyjechał do Londynu, a jego żona przeprowadziła się z córką do Warszawy.
Pani Kalergis po raz pierwszy w życiu poczuła się wolna, zaczęła więc nawiązywać liczne kontakty towarzyskie. Uznawano ją wtedy za jedną z najpiękniejszych kobiet w Europie – była wysoka i krągła, o gęstych blond włosach i arystokratycznych rysach twarzy. Wdała się w romans z księciem Aleksandrem Demidowem, synem carskiego ambasadora we Florencji, lecz jej serce podbił dopiero hrabia Adam Potocki, jedyny spadkobierca wielomilionowej fortuny, piękny, utalentowany i ambitny. Młodzi pragnęli wziąć ślub, jednak Marii nie udawało się uzyskać unieważnienia małżeństwa, a rodzina Adama była przeciwna temu związkowi. Problemy odbiły się na jej zdrowiu i w 1844 roku postanowiła wyjechać do Włoch na kuracje. Spotkała tam Cypriana Norwida, ambitnego rysownika i rzeźbiarza, który natychmiast zapałał do niej gorącym uczuciem. Maria traktowała go życzliwie, jednak jej serce należało do Potockiego, a głowa zajęta była wieloma problemami.
W następnych latach podróżowała po Europie z przyjaciółką Marią Trembicką. W ślad za nimi podążał Norwid, pomimo stale szczuplejących zasobów finansowych nadal usiłujący być blisko ukochanej. Pan Potocki i pani Kalergis ostatecznie postanowili się rozstać, a rok później Adam poślubił Katarzynę Branicką, siostrę Elizy Krasińskiej. W tym czasie Cyprian najprawdopodobniej oświadczył się Marii Kalergis, nie został jednak przyjęty, co przeżył bardzo mocno. Od tego czasu w jego utworach często pojawiała się postać kobiety złej, zepsutej i nieczułej, która krzywdzi wrażliwego romantyka. Norwida korespondencyjnie pocieszała Trembicka, która zdążyła się z nim zaprzyjaźnić, on jednak opacznie zrozumiał jej przychylność i oświadczył jej się w liście, co wyraźnie ostudziło ich znajomość.
Maria Kalergis przeniosła się do Paryża, aby pożegnać się z umierającą na raka matką i aby zapewnić córce odpowiednie wychowanie. Zaczęła wtedy prowadzić salon i uczęszczać na lekcje u Fryderyka Chopina, który nie mógł nachwalić się jej talentu. Poznała wtedy wielu słynnych artystów – Liszta (z którym najpierw połączył ją krótkotrwały romans, a później serdeczna przyjaźń), Ryszarda Wagnera, Alfreda de Musseta, Victora Hugo i Heinricha Heinego.
W 1857 roku wydała córkę za austriackiego hrabiego, Franciszka Coudenhove, co znacznie uszczupliło jej dochody. W celu oszczędności przeniosła się z Paryża do Baden-Baden, gdzie wystawiła sobie willę, zaś zimy spędzała w Warszawie. Zasłynęła wtedy jako mecenaska, występując na koncertach charytatywnych i hojnie łożąc na potrzebujących. Wspierała aktywnie Stanisława Moniuszkę, najpierw umożliwiając mu wystawienie „Halki” na scenie opery warszawskiej, a następnie organizując koncert, z którego dochody zapewniły Moniuszce środki do życia. Przyczyniła się również do otwarcia Instytutu Muzycznego w Warszawie (dzisiaj nazywanego Konserwatorium), a także warszawskiego Towarzystwa Muzycznego.
Przez całe życie Maria, jako córka carskiego oficera i Polki, miała skomplikowany stosunek do patriotyzmu. Kiedy w 1861 roku damy warszawskie nosiły się w czerni na znak żałoby po masakrze na uczestnikach demonstracji patriotycznych, ona nie poszła w ich ślady, za co spotkał ją społeczny ostracyzm. W 1863 roku zmarł Jan Kalergis, a Maria niemal natychmiast wyszła za pułkownika żandarmerii, Sergiusza Muchanowa (młodszego o 11 lat), uczestnika operacji wojskowych przeciw powstańcom styczniowym. To małżeństwo również okazało się pomyłką, co pani Muchanow przypłaciła załamaniem nerwowym. Coraz bardziej podupadała na zdrowiu fizycznym – po latach okazało się, że cierpiała już wtedy na raka. Dzięki wpływom męża miała możliwość wspomagania teatrów warszawskich, dzięki czemu scena w Warszawie osiągnęła prawdziwie europejski poziom. Wspierała również Helenę Modrzejewską.
Po śmierci w 1874 roku pochowano ją w grobowcu ojca na warszawskich Powązkach. Rok później odbyła się w Weimarze na jej cześć wielka uroczystość żałobna, zorganizowana przez Franciszka Liszta.