Johann Heinrich Füssli | |
Data i miejsce urodzenia | 7 lutego 1741 roku Zurych |
Data i miejsce śmierci | 17 kwietnia 1825 roku Londyn |
Rodzice | Johann Casper (1706-1782) Anna Elisabeth z domu Wasser (1714-1759) |
Rodzeństwo | Johann Kaspar (1743-1786) Hans Rudolf |
Żona | Sophia z domu Rawlins (?-1832) |
Johann Heinrich Füssli, znany też w Wielkiej Brytanii jako John Henry Fuseli, szwajcarski malarz, rysownik i poeta, był drugim z osiemnaściorga dzieci Johanna Caspara Füssli, również malarza, i jego żony Anny Elisabeth z domu Wasser. Pierwsze lekcje artystyczne dostawał od ojca, który zaraził go miłością do sztuki. Jego rodzeństwo również poszło tą drogą – brat Johann Rudolf został pejzażystą, a siostry Elisabeth i Anna – malarkami kwiatów i owadów.
Młody Johann Heinrich rozpoczął studia teologiczne, a w wieku dwudziestu lat otrzymał święcenia na duchownego ewangelicko-reformowanego i został pastorem w Zurychu. Wspólnie z przyjacielem Johannem Casparem Lavaterem wystąpili z publicznym oskarżeniem nieuczciwego wójta krajowego, Grebela von Grüningen, wskutek czego musiał wyjechać z miasta i zatrzymać się w miejscowości Barth nad Bałtykiem, u poety i teologa Johanna Joachima Spaldinga. Rok później za namową brytyjskiego dyplomaty udał się do Londynu, gdzie utrzymywał się z pisania artykułów i tłumaczeń.
W 1767 roku poznał malarza Joshuę Reynoldsa i pokazał mu swoje szkice, Reynolds zaś natychmiast zauważył u niego talent i przekonał Johanna, by poświęcił się całkowicie malarstwu. Aby udoskonalić swój warsztat, Füssli wyjechał na kilka lat do Rzymu, gdzie studiował antyczne malowidła i dzieła Michała Anioła. Niebawem jego obrazy zaczęły zyskiwać popularność. W 1779 roku powrócił do Londynu, gdzie czekało go zamówienie od wydawcy Aldermana Boydella.
Pierwszy sukces w Wielkiej Brytanii odniósł za sprawą obrazu „Nocna mara”, którego alternatywne wersje stworzył w następnych latach. Pomagał również poecie Williamowi Cowperowi w tłumaczeniu Homera. W 1788 roku poślubił swoją modelkę Sophie Rawlins, którą wielokrotnie uwieczniał na obrazach. Nie mieli dzieci. Niebawem Johann Heinrich namalował obraz „Thor walczący z Jormungandem”, dzięki któremu został członkiem Royal Academy of Arts.
W 1790 roku poznał pisarkę Mary Wollstonecraft, która była pod wielkim wrażeniem jego malarstwa. Pragnęła nawiązać z nim romans, proponowała nawet, że zamieszka z nim i jego żoną, on jednak odmówił. Gdy ostatecznie zerwał z nią kontakt, opuściła Londyn i wyjechała do ogarniętego rewolucją Paryża.
1799 rok był dla niego znaczący – to wtedy odbyła się wystawa jego 47 wielkoformatowych obrazów inspirowanych pisarstwem Johna Miltona, malowanych przez ostatnie dziewięć lat, a sam Füssli został profesorem malarstwa na Royal Academy. Później często sięgał po motywy z „Pieśni Nibelungach” i „Undine”. Podziwiał również lorda George’a Byrona i na jego prośbę stworzył dwa szkice do jego powieści poetyckiej „Korsarz”. W ciągu całego swojego życia namalował zaledwie dwa klasyczne portrety, nie pozostawił zaś po sobie żadnego pejzażu. Zmarł w wieku 84 lat w Londynie i pochowano go w Somerset House.