| Adam Jerzy Czartorski | |
| Data i miejsce urodzenia | 14 stycznia 1770 roku Warszawa |
| Data i miejsce śmierci | 15 lipca 1861 roku Montfermeil |
| Rodzice | Adam Kazimierz (1734-1823) Izabela z domu Flemming (1745-1835) |
| Rodzeństwo | Aleksander Jerzy (1762-1763) Zofia Maria (1763-?) Teresa (1765-1780) Maria Anna (1768-1854) Konstanty Adam Aleksander (1773-1860) Zofia (1778-1837) Gabriela (1780-1781) |
| Żona | Anna z Sapiehów (1798-1864) |
| Dzieci | Witold Adam (1822-1865) Leon (1825-1827) Władysław (1828-1894) Elżbieta Maria Teresa (1830-?) Izabela Elżbieta (1830-1899) |
Książę Adam Jerzy Czartoryski, mąż stanu, przywódca stronnictwa Hotelu Lambert, pisarz, był synem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego, generała ziem podolskich i jego żony Izabeli z domu Flemming. W domu odebrał staranne wykształcenie, które następnie pogłębił podczas wyjazdów zagranicznych w wieku nastoletnim – w Niemczech poznał Johanna Wolfganga Goethego i Johanna Gottfrieda Herdera, a we Francji przedstawiono go królowej Marii Antoninie. Po powrocie do kraju przez kilka miesięcy pełnił funkcję marszałka sejmiku w Kamieńcu Podolskim, po czym wyjechał na studia do Edynburga.
Wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej jako dowódca szwadronu (w stopniu podpułkownika) w 4. Pułku Koronnym Przedniej Straży oraz rotmistrz chorągwi 7. Brygady Kawalerii Narodowej. Po bitwie pod Grannem otrzymał Krzyż Virtuti Militari, zaś niedługo później odszedł ze służby i wyjechał do Wiednia i Londynu. Po trzecim rozbiorze Polski został wysłany razem z bratem Konstantym na dwór carski, by chronić dobra rodowych od grożącej im konfiskaty. Adam szybko zaczął piąć się po szczeblach kariery dworskiej, aż został adiutantem samego wielkiego księcia Aleksandra. Nawiązał romans z żoną Aleksandra, Elżbietą Aleksiejewną. W latach 1799-1801 pełnił funkcję posła rosyjskiego w Królestwie Sardynii.
Gdy Aleksander został carem, mianował Adama jednym ze swoich doradców, członkiem rady do spraw szkolnych w Ministerstwie Oświaty i członkiem tzw. komitetu urządzania Żydów, a także zastępcą ministra spraw zagranicznych. W 1803 roku Czartoryski został kuratorem wileńskiego okręgu naukowego. Cały czas starał się walczyć o sprawę polską, jednocześnie pozostając wiernym poddanym cara. W 1815 roku na kongresie wiedeńskim udało mu się doprowadzić do utworzenia konstytucyjnego Królestwa Polskiego pod berłem cara, a także powstania Wolnego Miasta Krakowa i autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W Królestwie Polskim otrzymał stanowiska senatora-wojewody i członka Rady Administracyjnej. W tym czasie poślubił Annę z Sapiehów, i choć dzieliło ich niemal 30 lat, małżeństwo to było wyjątkowo udane.
W następnych latach, odsunięty od funkcji politycznych skupił się na oświacie, i za jego sprawą Uniwersytet Wileński przeżywał rozkwit. W czasie procesu filomatów Czartoryski interweniował osobiście u cara, gdy zaś nie przyniosło to żadnych rezultatów, podał się do dymisji. Z kolei po wybuchu powstania listopadowego został prezesem Rządu Tymczasowego, a następnie Rządu Narodowego, cały czas jednak liczył na możliwość ugody z Mikołajem I. Po upadku insurekcji podał się do dymisji i wraz z rodziną udał się na emigrację.
Początkowo starał się pozyskać sojuszników dla sprawy polskiej w Anglii, lecz po dwóch latach bezskutecznych prób przeprowadził się do Paryża. Wciąż intensywnie działał w sferze dyplomatycznej, starając się zawiązać międzynarodowy sojusz przeciw Rosji. W 1843 roku zakupił położoną na Wyspie Świętego Ludwika w Paryżu posiadłość Hôtel Lambert, która stała się jego centrum dowodzenia i jednym z najważniejszych salonów Wielkiej Emigracji. Intensywnie działał na Wschodzie, szczególnie na półwyspie bałkańskim i w Turcji za sprawą Michała Czajkowskiego.
Po zakończeniu wojny rosyjsko-tureckiej w 1856 roku sędziwy już Czartoryski postanowił wycofać się z życia publicznego i przekazać kierownictwo stronnictwa młodszemu synowi, Władysławowi. Zmarł w wieku 91 lat w Montfermeil pod Paryżem, a pochowano go na „polskim” cmentarzu w Montmorency.