Karolina Rozalia Tekla Lacroix z domu Rzewuska | |
Data i miejsce urodzenia | 25 grudnia 1795 roku Pohrebyszcze |
Data i miejsce śmierci | 17 lipca 1885 roku Saint-Germain-en-Laye |
Rodzice | Adam Wawrzyniec Rzewuski (1760-1825) Justyna z Rdułtowskich (1775-1836) |
Rodzeństwo | Henryk (1791-1866) Alina (ok. 1800-?) Ewelina (1801-1882) Aleksander Adam (1805-1888) Ernest (1812-1862) |
Mąż | Hieronim Sobański (1781-1845) Stiepan Czyrkowicz (?-?) Jules Lacroix (ok. 1808-1887) |
Dzieci | Honorata Konstancja (1814-1838) |
Karolina Sobańska z Rzewuskich, agentka carskiej policji, kochanka Adama Mickiewicza i Aleksandra Puszkina oraz szwagierka Honore de Balzaca, była córką Adama Wawrzyńca Rzewuskiego, niegdyś kasztelana i posła Rzeczypospolitej, później rosyjskiego senatora, i Justyny z Rdułtowskich. Wychowywała się w Wiedniu u ciotki, Rozalii z Lubomirskich, żony Wacława Rzewuskiego, i w tym czasie przeżyła swoją pierwszą tragedię miłosną – jej kochanek popełnił samobójstwo.
Około 1815 roku wyszła za mąż za Hieronima Sobańskiego, bogatego podolskiego ziemianina i jednego z właścicieli domu handlowego Sobańskich w Odessie. Związek ten po kilku latach rozpadł się, a Karolina związała się z generałem Janem Wittem, również żyjącym w separacji z żoną. Choć to hrabina Sobańska prowadziła jego odeski salon, to ze względu na dwuznaczną naturę ich związku nie była przyjmowana w domach tamtejszej arystokracji. Zaczęła też wtedy pracę jako agentka bądź też szpieg.
Około 1823 roku w Odessie znalazł się Aleksander Puszkin i niemal natychmiast zaczął zabiegać o względy Sobańskiej. Najprawdopodobniej został przyjęty, lecz ze względu na swój inny romans, z żoną hrabiego Michaiła Woroncowa, gubernatora Odessy, poeta musiał opuścić miasto. Niedługo później zawitał tam Adam Mickiewicz i tym razem to Witt zażądał, by hrabina miała oko na poetę skazanego w procesie filomatów. Mickiewicz wraz z generałem, Sobańską i jej mężem uczestniczył w wyprawie na Krym, która stała się inspiracją dla jego sonetów krymskich.
Karolina uczestniczyła później w dekonspiracji spisku dekabrystów. W międzyczasie zmarł jej mąż, a Witt został mianowany wojennym gubernatorem Warszawy w czasie powstania. Generał wykorzystywał kochankę, za której rzekomym wstawiennictwem przesłuchiwani wypuszczani byli na wolność, co miało pozwolić jej zbliżyć się do konspiracji.
W 1836 roku za namową cara Witt rozstał się z Sobańską, która poślubiła serbskiego generała w służbie carskiej, Stiepana Czyrkowicza, byłego współpracownika jej kochanka. Za sprawą Karoliny jej drugi mąż został mianowany wicegubernatorem Besarabii i wspólnie zamieszkali w Kiszyniowie. Czyrkowicz jednak niedługo później zmarł, a Sobańska przeniosła się do Paryża. Niebawem przybyła tam również jej siostra, Ewelina Hańska, wdowa po Balzacu. Karolina pomogła jej spłacić długi po mężu. W 1851 roku, jako prawie sześćdziesięciolatka poślubiła francuskiego poetę i pisarza, Julesa Lacroixa. Ostatnie lata życia spędziła z dala od politycznych intryg.