Aleksander Borejko Chodźko | |
Data i miejsce urodzenia | 30 sierpnia 1804 roku Krzywicze |
Data i miejsce śmierci | 27 grudnia 1891 roku Noisy-le-Sec |
Rodzice | Jan Chodźko (1777-1851) Klara z domu Korsak (ok. 1770-1852) |
Rodzeństwo | Józef (1800-1881) Michał (1808-1879) Feliks Napoleon (ok. 1810-?) Stanisław (1811-1880) |
Żona | Helena z domu Dunin (1822-1886) |
Dzieci | Adam (1847-1923) Wiktor (1848-1931) Aleksander (1860-1936) |
Aleksander Chodźko, poeta, orientalista i slawista, filareta i towiańczyk, przyjaciel Adama Mickiewicza. Był synem Jana Chodźko, pisarza i prawnika, i jego żony Klary z domu Korsak. W gimnazjum wileńskim uczył go Tomasz Zan. W latach 1820-1823 studiował na Wydziale Literatury i Sztuk Wyzwolonych Uniwersytecie Wileńskim, a także dołączył do działającego wtedy Zgromadzenia Filaretów. Aresztowany w procesie filomatów, został uwolniony po interwencji ojca i podpisaniu zobowiązania, przedkładanego przez komisję śledczą wszystkim opuszczającym więzienie. Wyjechał wtedy do Petersburga, gdzie rozpoczął studia na nowo powstałym Instytucie Języków Orientalnych przy rosyjskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
W 1829 roku wydał debiutancki tomik poezji, który dedykował „przyjacielowi Adamowi Mickiewiczowi”. Niedługo później ukończył studia i przyjął stanowisko sekretarza-drogmana legacji rosyjskiej do Persji. Po kilku miesiącach awansował do roli rosyjskiego wicekonsula w Rechcie. Pracował na tym stanowisku dwanaście lat, badając przy okazji język perski, lokalne tradycje oralne oraz tamtejszą literaturę, czując jednak ciągłe rozterki i wyrzuty sumienia z powodu służby carowi. Ostatecznie złożył dymisję i pod pozorem konieczności przeprowadzenia kuracji oczu przeniósł się do Londynu, gdzie wydał książkę „Specimens of the Popular Poetry of Persia”.
Następnie przeprowadził się do Paryża, gdzie za sprawą Adama Mickiewicza dołączył do Koła Sprawy Bożej stworzonego przez Andrzeja Towiańskiego. Był (przynajmniej oficjalnie) autorem słynnego do cara Mikołaja I, która stała się przyczyną rozpadu Koła. W tym czasie poślubił Helenę z Duninów, z którą doczekał trzech synów – Adama, Wiktora i Aleksandra. W 1850 roku zerwał z towiańczykami i wrócił do pracy naukowej. Na łamach pisma „Nouvelles Annales des Voyages” opublikował artykuł „Le Ghilan ou Les marais Caspiens : description historique et geographique du pays qui borde au sud la Mer Caspienne”, zawierający ponad sto stron opisu geograficznego i politycznego północnej Persji, zaś dwa lata później wydał „Gramatykę perską”.
W latach 1852-1855 pracował we francuskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych jako ekspert do spraw Wschodu. Starał się także bezskutecznie o możliwość wykładania na katedrze języków orientalnych w Collège de France, ostatecznie jednak objął katedrę języków i literatur słowiańskich na tejże uczelni, którą zajmował przez 26 lat. Przez ten czas wydał liczne publikacje naukowe oraz dołączył do wielu znaczących europejskich instytucji i towarzystw naukowych. Zmarł w wieku 87 lat i został pochowany na cmentarzu w Montmorency.